"O zachowaniu się przy stole"

W średniowiecznym utworze mówiącym jak należy zachowywać się przy stole Przecław Słota z Gocławic umiejscawia kobietę w miejscu kultu.W „O zachowaniu się przy stole” występuje „kult damy”.Ideał zachowań rycerskich nakazywał oddawanie szacunku kobietom, gdyż dodawały one pewnego rodzaju blasku życiu towarzyskiemu.Rycerz powinien nie tylko być uprzejmy dla kobiety, ale też usługiwać jej przy stole.Słota powołuję się na największy autorytet kobiecy czyli na Najświętszą Marię, matkę Jezusa.Słota mówi „czczeniu żeńskiej twarzy” i nie jest to tylko czczenie tej widocznej twarzy, ale też pewnego rodzaju uwielbienie dla wnętrza kobiety.We wczesnym średniowieczu kobiety określano w odniesieniu do grupy społecznej, funkcji pełnionej w związku, ciała, płci.Były to określenie np. wdowa, żona, dziewica.Autor „O zachowaniu się przy stole” określa kobietę jako damę czyli coś więcej niż na przykład tylko żona,Jednoczesnie nie uogólnia kobiety, można powiedzieć nie wrzuca jej różnych cech i funkcji do jednego „worka”.

E.D. Żółkiewska, Kobieta w kulturze średniowiecznej Europy, Poznań 1996, s.90-91, 99, 104-105.

Przecław Słota z Gocławic

„O zachowaniu się przy stole” (fragment)

[…]

Ja was chwale, panny, panie,

Iż przed wami nics lepszego nie;

Boć paniami stoji wiesiele,

Jego jest na świecie wiele.

I od nich wszytkę dobroć mamy,

Jedno na to sami dbajmy.

I toć są źli, cso jim szkodzą,

Bo nas ku wszej czci przywodzą.

Kto nie wie, przecz by to było,

Ja mu powiem, ać mu miło.

Kto koli csną matkę ma,

S niej wszytkę cześć otrzyma,

Prze nię mu nikt nie nagani.

Tęć ma moc każda csna pani.

Przetoż je nam chwalić słusza,

W kiem jeść koli dobra dusza,

Boć jest korona csna pani,

Przepaść by mu, kto ją gani,

Ot Matki Boże tę moc mają,

Iż przeciw jim książęta wstają

I wielką jim chwałę dają.

Kto koli czci żeńską twarz,

Matko Boża, ji tym odarz:

Przymi ji za sługę swego,

Schowaj grzecha śmiertnego

I też skończenia nagłego.

[…]