"Bogurodzica"

Pisząc o wizerunkach kobiet w Średniowieczu, należy zacząć od przedstawienia "Bogurodzicy" - najwspanialszego, średniowiecznego dzieła.
Jest to najstarsza polska pieśń religijna, a zarazem najstarszy tekst poetycki. Utwór powstał prawdopodobnie w X-XIII wieku. Jego autorstwo przypisywano początkowo św. Wojciechowi, nastęnie komus z jego otoczenia, św. Jackowi Odrowąż, Błogosławionemu Boguchwałowi. W rzeczywistości autor tekstu jest nieznany, wiadomo jedynie,że jest to Polak, bardzo dobrze wykształcony za granicą, jest on autoem 1 i 2 zwrotki

Oryginalny tekst to dwie pierwsze zwrotki. Odpis z 1408 roku zawiera 13 do 24 zwrotek.

Pieśń oparta jest na idei pośrednictwa. Wspólnota wiernych zwraca sie w niej do Marii o wstawiennictwo u jej Syna oraz do samego Jezusa - by dał modlącym się szczęśliwe i bogate życie na ziemi, a także wieczne bytowanie w raju.
Główną bohaterką utoworu jest Matka Boska. Jest wywyższona, wyjątkowa, wybrana spośród wielu, ma więcej cech boskich niż ludzkich.

1
Bogurodzica, Dziewica, Bogiem sławiena Maryja!
Twego, Syna, Gospodzina, Matko zwolena, Maryja,
Zyszczy nam, spuści nam.
Kiryjelejzon.


2
Twego dziela krzciciala Bożyce.
Usłysz głosy, napełń myśli człowiecze.
Słysz modlitwę, jąż nosimy,
A dać raczy, jegoż prosimy,
A na świecie zbożny pobyt,
Po żywocie rajski przebyt.
Kiryjelejzon


3
Nas dla wstał z martwych Syn Boży,
Wierzyż w to człowiecze zbożny,
Iż przez trud Bog swoj lud odjął diabelskiej strożej.


4
Przydał nam zdrowia wiecznego,
Starostę skował pkielnego,
Śmierć podjął, wspomionął człowieka pirzwego.


5
Jenże trudy irzpiał zawierne,
Jeszce był nie prześpiał zaśmiwrne,
Aliż sam Bog z martwych wstał.


6
Adamie, ty Boży kmieciu,
Ty siedzisz u Boga w wiecu,
Domieściż twe dzieci, gzie królują anjeli.


7
Tegoż nas domieściż, Jezu Chryste miły,
Bychom z Tobą byli,
Gdzie się nam radują szwe niebieskie siły.


8
Była radość, była miłość, było widzienie,
Tworca anjelskie bez końca,
Tuć się nam zwidziadło diable potępienie.


9
Ni śrzebrem, ni złotem
Nas diabłu otkupił,
Swą mocą zastąpił.


10
Ciebie dla, człowiecze, dał Bog przekłoć sobie
Ręce, nodze obie
Kry święta szła z boka na zbawienie tobie.


11
Wierzysz w to, człowiecze, iż Jezus Kryst prawy,
Cirzpiał za nas rany,
Swą świętą krew przelał za nas, krześcijany.


12
O duszy, o grzeszne sam Bog pieczą jima,
Diabłu ją otjima,
Gdzie to sam kroluje, k sob[ie] ją przy[i]ma.


13
Maryja Dziewice, prośmy Synka Twego,
Krola niebieskiego,
Aza nas uchowa ote wszego złego.


14
Amen [...]
[...] tako Bog daj,
Bychom szli szwyćcy w raj.

Antonina Jelicz, Toć jest dziwne a nowe. Antologia Literatury Polskiego Średniowiecza,
s. 39-40, Warszawa 1987.

http://www.youtube.com/watch?v=CUyUiuilBJA